Ο μεγαλύτερος ίσως λόγος ανησυχίας των γονιών για το παιδί τους είναι το πότε εκείνο θα μιλήσει, πώς θα μιλήσει και πότε θα καθαρίσει ο λόγος του. Η ανησυχία αυτή των γονιών είναι σαφώς δικαιολογημένη δεδομένου ότι η λεκτική επικοινωνία αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την εξέλιξη ενός ατόμου.

Να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η ομιλία του παιδιού έρχεται πολύ πιο πριν από την σχολική ηλικία. Συγκεκριμένα έρχεται από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του παιδιού. Η γνωριμία του με τον λόγο και την ομιλία γίνεται σταδιακά. Στους πρώτους μήνες της ζωής του, το παιδί αναγνωρίζει ήχους, τους επαναλαμβάνει και τους μιμείται. Αργότερα μπαίνει στη διαδικασία του βαβίσματος ( επαναλαμβανόμενο μοτίβο ήχων .. μπα..μπα..μπα..). Σιγά σιγά αρχίζει να επαναλαμβάνει συλλαβές και μικρές λέξεις χωρίς απαραίτητα να καταλαβαίνει τη σημασία τους. Σε αυτό το σημείο δεν ανησυχούμε για μια σωστή άρθρωση και έναν καθαρό λόγο αλλά για μια τυπική γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μας. Ένα παιδί δηλαδή 2-3 ετών υπάρχει περίπτωση να μη μιλάει καθαρά κάτι που είναι εντός των φυσιολογικών πλαισίων. 

Ας δούμε όμως ποιά ηλικία είναι κρίσιμη για να “καθαρίσει” τυπικά η ομιλία ενός παιδιού.

Συχνά υπάρχει η λανθασμένη από τους γονείς εντύπωση πως όταν ένα παιδί δεν μιλάει καθαρά, δεν έχει δηλαδή κατακτήσει την φωνολογική του ενημερότητα, αυτό θα επιλυθεί και θα διορθωθεί από μόνο του. Ένα παιδί 4-5 ετών θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει, αν όχι πλήρως, τότε σε ικανοποιητικό βαθμό, την δομή του φωνολογικού του συστήματος και η ομιλία του να είναι κατανοητή. Θεωρείται φυσιολογικό ένα τρίχρονο παιδί να λέει “παπέλο” αντί για “καπέλο” ή “νελό” αντί για “νερό” στην προσπάθεια του να επικοινωνήσει λεκτικά μαζί μας αλλά όταν αυτό συμβαίνει σε ένα πεντάχρονο παιδί, πρέπει να ανησυχούμε. Οι γονείς οφείλουν να παρατηρούν το παιδί τους όσον αφορά την εξέλιξη τους στο λόγο και την ομιλία. Κατά τη παρατήρησή τους αυτή όταν ο λόγος των παιδιών τους δείξει σημάδια ανωριμότητας, στην ηλικία που αναφέραμε, τότε είναι αναγκαία η εκτίμηση ενός ειδικού θεραπευτή λόγου ( Λογοθεραπευτή ). 

Ποια είναι όμως τα συμπτώματα αυτά που θα μας χτυπήσουν το καμπανάκι για μια πιθανή διαταραχή άρθρωσης του λόγου;

Συνήθως στις διαταραχές αυτές παρατηρούμε αντικαταστάσεις φωνημάτων όπως «μωλό» αντί για «μωρό», απαλοιφές ήχων όπως «βάκα» αντί για  «βάρκα»  ή και απλοποιήσεις φωνημάτων όπως  «κάλα»  αντί  για «σκάλα». Γενικότερα, τα παιδιά ακολουθούν διαδικασίες απλοποίησης των ακουστικών προτύπων. Ένας Λογοθεραπευτής θα πρέπει να αξιολογήσει τα συμπτώματα αυτά. Μετά από μια αναλυτική καταγραφή των απλοποιήσεων αυτών, προσδιορίζει την ηλικία της φωνολογικής ανάπτυξης του παιδιού και παρεμβαίνει όταν αυτή δεν συμβαδίζει με τη χρονολογική του ηλικία ή όταν οι απλοποιήσεις που κάνει είναι άτυπες και δεν παρατηρούνται στη φωνολογική εξέλιξη άλλων παιδιών.

Τι προβλήματα επιφέρουν οι δυσκολίες αυτές εάν δεν αντιμετωπιστούν καταλλήλως;

Η σημαντικότητα της έγκαιρης παρέμβασης των φωνολογικών/αρθρωτικών αυτών διαταραχών είναι μεγάλη. Σε καταστάσεις δυσκολίας στο λόγο η ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη ενός παιδιού μπορεί να επηρεαστεί. Όταν δηλαδή βρεθεί στη θέση του ομιλητή και η δυσκολία του στο λόγο δεν τον κάνει αντιληπτό από το περιβάλλον του τότε η επανάληψη που θα του ζητηθεί ή το πείραγμα που θα δεχτεί από τους συμμαθητές του μπορεί να οδηγήσουν ένα παιδί στην απομόνωση. Επιπροσθέτως, τέτοιου είδους δυσκολίες μπορεί να επηρεάσουν και τη σχολική επίδοση των παιδιών. Τα φωνολογικά προβλήματα στην προσχολική ηλικία συνδέονται με την ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών.

Συνεπώς θα πρέπει να τονιστεί και πάλι η αναγκαιότητα της αντιμετώπισης των δυσκολιών αυτών πριν να είναι αργά.

Γκρόπασι Μάριος,

 Λογοθεραπευτής / Επιστημονικός Υπεύθυνος “Κέντρου Λογοθεραπείας Ιωαννίνων – Your Therapist -”

28ης Οκτωβρίου 17, Ιωάννινα

τηλ. 6955645286

Facebook: https://www.facebook.com/mariosgropasispeechtherapy/

Instagram: https://www.instagram.com/your__therapist_/